ارزیابی کاربردی عملکرد جسمانی انسان

عملکردهای کاربردی به عنوان جنبه‌ای از زندگی روزمره ورزشکاران حرفه‌ای و کارگران صنعتی به حساب می‌آید. توانایی جسمانی جهت موفقیت در مهارت و همچنین به عنوان وجه مشترک در بین ورزشکاران، دانش‌آموزان و کارگران صنعتی و غیره مورد نیاز است. اجرای موفقیت آمیز فعالیت‌های روزمره اغلب به عوامل جسمانی مختلفی بستگی دارد و ارزیابی و کمی‌سازی کاربردی این عوامل جسمانی مشکل است. هر چند تحقیقات زیادی در مورد عوامل مختلف جسمانی صورت گرفته ولی متناسب با رشته تحصیلی محققین، انواع نتایج متفاوتی از اجزای جسمانی گزارش شده است.
هر یک از اجزای عملکرد جسمانی به طور دقیق در حیطه فیزیولوژی ورزش مورد بررسی قرار گرفته است. اجزایی از قبیل قدرت و توان عضلانی بیشتر توسط فیزیوتراپ‌ها، مربیان، فیزیولوژیست‌ها و مربیان بدنساز مورد توجه بوده است. سایر اجزا جسمانی از قبیل انعطاف‌پذیری و اجزا مرتبط با مهارت‌های حرکتی در گرایش‌های تحصیلی دیگر نیز بررسی می‌گردد.
در این کتاب تمایز قائل شدن بین ارزیابی عملکرد کاربردی و عملکرد جسمانی اهمیت دارد. اعتقاد ما براین است که ارزیابی عملکرد جسمانی دارای یک سری ابعاد مختلف بوده که عموماً در محیط کلینیکی، ورزشی و شغلی اجرا می‌شود. این اجزا شامل قدرت عضلانی، تعادل، ادراک عمق و انعطاف‌پذیری عضلانی است. ارزیابی کاربردی را به منظور بکارگیری مهارت‌ها و آزمون‌های جسمانی در تعیین موارد زیر انتخاب کرده‌ایم:
تعیین توانایی افراد جهت شرکت در سطح مشخصی از ورزش، فعالیت شغلی یا اوقات فراغت و یا برگرداندن وی به مسابقه در زمان مناسب و بدون هیچ گونه محدودیت عملکردی.

تعیین توانایی فرد جهت حرکت در سه صفحه حرکتی همان‌طور که از طریق ارزیابی‌های اخیر نیز انجام شده است به طوری که یک سری اطلاعات کمی و کیفی در ارتباط با حرکات ویژه درگیر در ورزش، حرکات تمرینی و شغلی فراهم می‌سازد. آزمون‌های تشکیل دهنده ارزیابی کاربردی شامل: ارزیابی انعطاف‌پذیری، الگوهای حرکتی عملکردی، تعادل، قابلیت‌های هوازی، قدرت عضلانی، توان، قدرت و استقامت عضلانی، سرعت و چابکی.

بدیهی است که ابعاد مشترکی بین ارزیابی جسمانی و کاربردی وجود دارد. برای مثال ارزیابی کاربردی قصد دارد توانایی کاربردی فرد را ارزیابی کند و این در حالی است که توانایی کاربردی شامل قدرت و توان عضلانی است. پس به عبارت دیگر مشخصه‌های جسمانی بخشی از ارزیابی کاربردی است. هر چند در بیشتر موارد این دو نوع ارزیابی از همدیگر جدا هستند. برای مثال آزمون ایزوکنتیک قدرت عضلات چهارسر ران و همسترینگ یک آزمون جسمانی قدرت، توان و استقامت عضلانی متناسب با هدف آزمون است اما یک آزمون کاربردی نیست. این آزمون نمی‌تواند توانایی فرد جهت خم شدن روی یک پا و برداشتن کلید از روی زمین یا پایین بردن وزن بدن خود از یک پله 45 سانتی‌متری در یک موقعیت شغلی را مشخص و ارزیابی کند. قدرت عضلات چهارسر ران و همسترینگ که به طور ایزوکنتیکی ارزیابی گردید به وضوح در اجرای فعالیت های فوق مشارکت دارند اما عوامل دیگری از قبیل تحرک‌پذیری مفاصل مچ پا، زانو و ران، انعطاف‌پذیری، قدرت و تعادل اندام تحتانی نیز در آن فعالیت‌ها نقش دارند. بدون شک متخصصان بالینی می‌توانند هر یک از این عوامل را جداگانه ارزیابی کرده و نشان دهند که همه آنها در حد طبیعی قرار دارند اما با این وجود ممکن است فرد هنوز در اجرای توانایی عملکردی دچار محدودیت باشد. آزمون کاربردی واقعی آزمونی است که در آن فرد مهارت حرکتی را اجرا می‌کند. فرد به طور واقعی از پله 45 سانتی‌متری پایین آمده و متخصص بالینی توانایی کاربردی وی در اجرای مهارت حرکتی را از لحاظ کمی و کیفی ارزیابی می‌کند. این ارزیابی به موقعیت طبیعی و واقعی نزدیک‌تر است. این امر نیازمند ایجاد تعادل بین ارزیابی جسمانی و عملکرد واقعی مهارت حرکتی دارد. یکی از اهداف اصلی این کتاب پیدا کردن این تعادل است.

بر اساس توسعه علم و دانش در رشته‌های مختلف علمی، اجزاء مختلف عملکرد کاربردی متناسب با نیاز افراد مختلف از قبیل ورزشکاران یا کارگران صنعتی به طور مستقیم مشخص شده است. یکی از مشکلات موجود در این زمینه، اطلاعات متفاوت منتشر شده از سوی رشته‌های تحصیلی مختلف جهت ارزیابی افراد است. این کتاب اطلاعات مربوط به رشته‌های مختلف را به منظور پوشش دادن همه شاخص‌های درگیر در عملکرد کاربردی و روش‌های ارزیابی آنها را گردآوری کرده است. بنابراین محتوای آن مرتبط با رشته‌های مختلف است.

چندین نوع ارزیابی کاربردی برای متخصصان بالینی در دسترس است اما این آزمون‌ها برای افراد زیر قابل استفاده نیست: افرادی که از این آزمون‌ها اطلاعی ندارند، نحوه استفاده از آنها را نمی‌دانند، نحوه تفسیر اطلاعات جمع‌آوری شده از این آزمون‌ها را نمی‌شناسند و یا اهمیت اجرای این آزمون‌ها را نمی‌فهمند.
بنابراین هدف ما تهیه منبعی برای متخصصان بالینی جهت ارزیابی پارامترهای کاربردی افراد (از قبیل بیماران، دانش‌آموزان، ورزشکاران، کارگران و غیره) مختلف است. چون منبع و کتاب جامعی در این زمینه وجود ندارد پس این کتاب می‌تواند به عنوان منبع منحصر به فرد یا حداقل به عنوان مکمل سایر مکتوبات عمل کند.
چهارچوب این کتاب آسان و قابل فهم است. ما در این کتاب چرایی و چیستی ارزیابی کاربردی را آشکار می‌سازیم. این کتاب به 3 بخش تقسیم می‌شود. در بخش اول، پیشینه ارزیابی کاربردی و نحوه ارزیابی مناسب آن فراهم می‌گردد. فصل اول کتاب مفاهیم و اصطلاحات ضروری مرتبط با ارزیابی کاربردی را پوشش داده که شامل یک سری اصطلاحات آماری است. خواننده کتاب به هنگام قضاوت در مورد روایی و پایایی آزمون ها در جداول بخش سوم کتاب از این اصطلاحات آماری (فصل اول) استفاده می‌کند. در فصل دوم کتاب، دستورالعمل آزمون، نحوه انتخاب آزمون مناسب، نحوه آرایش و ترتیب آزمون‌ها و چگونگی جلوگیری از اشتباه و خطا در حین ارزیابی ارائه می‌گردد. در فصل سوم کتاب، مثال‌ها و نکات مهمی در خصوص اجرای آزمون‌ها متناسب با نیاز افراد مختلف در ارتباط با ورزش، شغل، سرگرمی و اوقات فراغت یا مباحث تندرستی و محیط کاری فراهم گردیده است.

بیشتر محتوای کتاب (بخش‌های دوم و سوم) به ارزیابی واقعی عملکرد کاربردی اختصاص دارد. بخش دوم کتاب، دستورالعمل‌های ارزیابی پارامترهای جسمانی مجزا از قبیل ارزیابی آنتروپومتریکی، انعطاف‌پذیری، حرکات بنیادی کاربردی، قدرت و توان عضلانی را توصیف می‌کند. بخش سوم کتاب آزمون‌های کاربردی برای نواحی مختلف بدن را ارائه می‌دهد. هر کدام از این آزمون‌ها به طور گام به گام تشریح می‌شوند. اطلاعات زیر برای هر یک از آزمون‌ها ارائه می‌گردد:
هدف آزمون
تجهیزات مورد نیاز برای اجرای آزمون
روش اجرای آزمون
تجزیه و تحلیل و تفسیر نتایج آزمون
مقادیر مربوط به نورم‌های آزمون (در صورت موجود بودن)
روایی و اعتبار آزمون (در صورت موجود بودن)
پیوست کتاب شامل 6 فرم جهت استفاده برای ثبت اطلاعات آزمودنی‌ها و افراد مختلف است. امیدواریم که خوانندگان این کتاب بسیاری از این آزمون‌های مرتبط با عملکرد کاربردی را در حین بررسی آزمودنی‌های خود استفاده کنند. برای متخصصان بالینی استفاده از آزمون‌های کاربردی جهت کسب اطلاعات در مورد محدودیت‌های عملکردی واقعی آزمودنی‌ها ضروری است. به دلیل فقدان اطلاعات علمی، متخصصان نباید بدون استفاده از آزمون‌های کاربردی مناسب در مورد سطح عملکرد افراد قضاوت کنند. خوانندگان کتاب می‌توانند به آسانی از آزمون‌های کاربردی در محیط تمرین و مجموعه‌های ورزشی، محیط‌های کاری یا کلینیک‌های درمانی استفاده کنند. آنها می‌توانند بدون دسترسی به تجهیزات خاصی سریعاً آزمون‌ها را اجرا کنند. استفاده از این کتاب در محیط‌های آزمایشگاهی هم توصیه می‌شود. ما امیدواریم که استفاده از این کتاب در رشته‌های مختلف و توسط متخصصان مختلف باعث توسعه تحقیقات پیرامون ارزیابی کاربردی بین رشته‌ای گردد. ما معتقدیم که این قبیل همکاری‌های بین رشته‌ای باعث تشویق و تمایل به تحقیقات بیشتر در این حیطه شده که در نهایت باعث توسعه دانش و کسب فواید برای افراد و بیماران می‌گردد. هدف ما این بود که این کتاب هم برای افراد مبتدی و هم متخصصان حرفه‌ای مفید و سودمند باشد. ساختار این کتاب به صورتی است که استفاده از آن را برای افراد مبتدی راحت کرده است. بیشتر دستورالعمل مربوط به آزمون‌ها در بخش دوم و سوم کتاب ارائه گردیده است. متخصصان حرفه‌ای نیز می‌توانند از این کتاب سود برند چون جزئیات مربوط به تفسیر داده‌ها و آنالیزهای آماری مربوط به بیشتر آزمون‌ها ارائه شده است. این اطلاعات می‌تواند به متخصصان با سابقه در جهت پالایش عقیده و نظرشان در مورد بکارگیری آزمون‌ها برای افراد مختلف کمک کند.

ما به متخصصان توصیه می‌کنیم که آزمون‌ها را بر اساس نیاز آزمودنی‌ها انتخاب کنند. اصول مربوط به سازماندهی و مثال‌هایی پیرامون الگوریتم ارزیابی در فصل سوم بیان شده که می‌تواند به خوانندگان کتاب در انتخاب و بکارگیری از آزمون‌ها کمک کند. ما از متخصصان می‌خواهیم که متناسب با قضاوت و تصمیم‌گیری خود در هر موقعیت بهترین آزمون‌ها را انتخاب و بکار گیرند.
این کتاب به دلیل ساختار قابل فهم و اطلاعات وسیع آن قصد دارد مخاطبان زیادی را به خود جلب کند. متخصصان کلینیکی می‌توانند از این کتاب جهت شناسایی آزمون‌های کاربردی مناسب برای ارزیابی افراد در محیط‌های ورزشی و شغلی استفاده کنند. متخصصان تندرستی نیز می‌توانند از محتوای این کتاب جهت ارزیابی و ایجاد انگیزه در آزمودنی‌ها بهره بگیرند. پزشکان، فیزیوتراپ‌ها و مربیان ورزشی نیز ممکن است از یک سری آزمون‌های منتخب این کتاب جهت افزایش توانمندی خود در ارزیابی بیماران و مخاطبان خود کمک بگیرند.